Stichting Verzetsgroep de Liniecrossers
Correspondentieadres:
Brouwerijstraat 20
4845 CN Wagenberg
Herdenking 2019
Laten we deze helden blijven herinneren.
Indrukwekkende adoptieoverdracht monument liniecrossers
Door Marie-José Mol – de Bont
Weekblad 't Carillon, publicatiedatum 13 november 2019.
Lage Zwaluwe – “Bedankt dat het verhaal van de liniecrossers levend wordt gehouden. Houd deze traditie in ere, zodat we deze mannen
nooit zullen vergeten,” sprak staatssecretaris Paul Blokhuis tijdens de adoptieoverdracht van het liniecrossersmonument op vrijdag 8
november. Dit jaar stond de jaarlijkse overdracht van het monument aan de Ameroever in het teken van de 75-jarige bevrijding. Stichting
Verzetsgroep de Liniecrossers was er dan ook in geslaagd om een indrukwekkende herdenking te organiseren.
Herinneringsvaartocht Lage Zwaluwe – Sliedrecht
De passagiers, bestonden uit: leerlingen, nabestaanden en genodigden Zij werden door bestuurslid Cock Hoevenaar van Stichting Verzetsgroep de
Liniecrossers door de Biebosch gegidst
Klik op de foto hieronder voor méér foto´s van de overdracht
De liniecrossers, gewone mannen, vormden de schakel tussen bevrijd
en bezet Nederland. ’s Nachts doorkruisten zij met gevaar voor eigen
leven in kleine kano’s de onherbergzame Biesbosch. In een crosserstas
vervoerden zij inlichtingen, medicijnen en soms ook personen. Ook de
Britse generaal John Hackett wist zo een weg te vinden naar bevrijd
gebied. Tussen november 1944 en 1945 hebben 21 liniecrossers 374
crossings gemaakt op twee routes: Werkendam - Drimmelen en Lage-
Zwaluwe - Sliedrecht. Helaas hebben twee crossers de tochten niet
overleefd: Arie van Driel en Kees van der Sande.
Herinnering
Om de herinnering aan deze dappere helden levend te houden, heeft
basisschool De Grienden het liniecrossersmonument in 2011
geadopteerd, mede op initiatief van Martin Hoevenaar, zoon van
liniecrosser Koos Hoevenaar. Elk jaar draagt groep 8 het monument
over aan groep 7. Dit jaar gebeurde dat vanwege de 75-jarige
bevrijding in aanwezigheid van staatssecretaris Paul Blokhuis. Ook
locoburgemeester Jan-Willem Stoop die burgemeester Gert de Kok
wegens ziekte verving en de Sliedrechtse burgemeester Van Hemmen
waren aanwezig. Tweede Kamerlid John Kerstens was helaas afwezig.
Onder grote belangstelling, waaronder familieleden van liniecrossers,
heette Piet Meeuwissen, voorzitter van Stichting Verzetsgroep de
Liniecrossers, iedereen van harte welkom.
Insuline
Staatssecretaris Blokhuis sprak de leerlingen toe: “Wat geweldig dat
jullie het afgelopen jaar goed voor het monument hebben gezorgd en
straks mag de nieuwe groep dat doen. Ook in Sliedrecht gebeurt dat
en wat leuk dat beide scholen elkaar straks ontmoeten.” “Met de
bevrijding van Zuid-Nederland werd de Biesbosch de nieuwe
frontlinie, een gebied waarin de Duitsers met scherp schoten. ’s
Nachts en bij ontij waagden gewone burgers zich aan een
levensgevaarlijk karwei. Ze maakten de overtocht en vervoerden
medicijnen, inlichtingen en mensen. Onbekend is hoeveel mensen er
uiteindelijk door hen gered zijn, maar ze brachten sowieso 6,5 miljoen
eenheden insuline over voor diabetespatiënten. Deze mannen staken
hun nek uit voor anderen. Zij zijn een voorbeeld voor ons allen.
Bedankt dat het verhaal van de liniecrossers levend wordt gehouden.
Houd deze traditie in ere, zodat we deze mannen nooit zullen
vergeten,” besloot hij zijn toespraak.
Vrijheid
Ook locoburgemeester Jan-Willem Stoop stond stil bij de heldhaftige
daden van de liniecrossers. “De liniecrossers legden in het pikdonker
lange tochten af van 5 tot 13 km, tochten die minimaal 5 uur duurden.
Laten we hun herinnering levend houden en herdenken wat zij
hebben gedaan voor het landsbelang. Zij hebben destijds bijgedragen
aan onze vrijheid nu. Een vrijheid die wij doorgeven aan nieuwe
generaties.”
Overdracht crosserstas
René Luijten, directeur van Basisschool De Grienden vertelt over het
liniecrossersproject: “We hebben de omgeving netjes gemaakt,
verhalen gelezen, films gekeken, gewerkt met de griendwerktas en het
allerbelangrijkste we vertellen het verhaal door. Vanmiddag ervaren
de leerlingen van groep 8 tijdens de vaartocht een beetje wat de
liniecrossers destijds deden.” Joshua en Rik van groep 8 overhandigen
vervolgens de crossingstas aan Sjors en Veerle uit groep 7. Vanaf
nu zijn zij een jaar lang verantwoordelijk voor dit monument.
Kranslegging
Staatssecretaris Blokhuis legt samen met Denise en Dino een
krans bij het standbeeld. Vervolgens leggen locoburgemeester Jan-
Willem Stoop, burgemeester Van Hemmen, de heer Martin
Hoevenaar en de leerlingen Siem en Timo een krans bij het
monument.
Bloemlegging
Een voor een leggen de leerlingen rode bloemen op het monument
die ze krijgen aangereikt van de bloemenmeisjes Fenna en Rosalie.
De familieleden van de liniecrossers leggen allemaal een witte
bloem neer, evenals de genodigden. Massaal leggen ook de overige
aanwezigen een oranje bloem bij het monument. Tijdens de
ceremonies speelt muziek-vereniging Determinato toepasselijke
muziek.De Last post wordt gespeeld en aansluitend volgt een
indrukwekkende minuut stilte. Het Wilhelmus wordt gezongen
samen met shantykoor de Noorderklippers en tenslotte lezen Evi,
Falco en Rosalie K een gedicht voor.
De genodigden, nabestaanden en leerlingen van groep 8 maakten
vervolgens met De Zilvermeeuw een herinneringsvaartocht naar
Sliedrecht. De plaats waar de eerste crossing in de nacht van 7 op 8
november vertrok. Bij het monument in Sliedrecht vond eveneens
een gezamenlijke herdenking en kranslegging plaats met
burgemeester Van Hemmen, locoburgemeester Stoop, leerlingen
van de basisscholen De Grienden en Henri Dunant en
nabestaanden
Genodigden op het boven- en benedendek.
Foto links: Heldiep
Foto rechts: Helsluis
Toespraak Staatssecretaris dhr. Bram Blokhuis
Wat geweldig dat jullie hier allemaal zijn. Ik wil allereerst zeggen dat
ik hartstikke trots ben op jullie. Op de kinderen die afgelopen jaar
zo goed voor dit monument hebben gezorgd. En op de nieuwe
8stegroepers, die straks het stokje overnemen. Ik heb begrepen dat
hetzelfde gebeurt bij het monument in Sliedrecht. En dat jullie de
kinderen van basisschool Henri Dunant daar straks ook gaan
ontmoeten. Daar zal ik zelf niet bij zijn, maar ik hoop dat jullie
tegen die kinderen willen zeggen dat ik ook op hun supertrots ben.
Ook zij zorgen voor een liniecrossersmonument, net zoals jullie dat
doen. En ik vind dat echt prachtig. Want dank zij jullie worden 21
dappere mannen – de liniecrossers – niet vergeten. Nooit vergeten.
Want ja mensen, wat waren ze dapper! Het is moeilijk voor te
stellen nu we hier zo staan, maar in het najaar van 1944, na de
bevrijding van Limburg en Brabant, is de Biesbosch, inclusief
de grote rivieren, de nieuwe frontlinie. Het is het laatste
oorlogsjaar. En hier, waar wij nu staan, zijn de mensen vrij. Maar
heel dichtbij, aan de andere kant, is de bezetter nog heer en
meester. Aan de andere kant heersen nog angst, honger en
verdriet. En de Biesbosch – die wirwar van kreken, grienden en
rietvelden waar je zo makkelijk verdwaalt - is verboden gebied.
Wachtposten en patrouilleboten houden het gebied onder
controle. De Duitsers zitten overal. En ze schieten met scherp.Nee,
dáár ben je je leven niet zeker. Geen denken aan dat je je daar nog
zou begeven.
En toch… Toch zijn er mannen – geen soldaten, maar gewone
mannen, burgers – die dat wél doen. Niemand die het weet, zelfs
buren, vrienden en kennissen hebben vaak niet in de gaten dat de
mannen ’s nachts, als iedereen slaapt, stilletjes hun huis verlaten.
Om op pad te gaan voor een geheimzinnig en levensgevaarlijk
karwei. De liniecrossers. 21 onbevreesde mannen. 374 keer maken
zij bij nacht en ontij de oversteek tussen bezet en bevrijd gebied en
andersom. Tussen Drimmelen en Werkendam. Tussen Lage
Zwaluwe en Sliedrecht. Vier tot vijf uur peddelen. Vaak in kou en
regen. Ook, nee júist als het aardedonker is. Want dan kan het
maanlicht hen niet verraden. Met informatie, met medicijnen waar
in bezet gebied groot gebrek aan is. Met mensen. Met
militairen, zoals de Britse generaal John Hacket, commandant van
de 4de Britse parachutistenbrigade tijdens Operatie Market
Garden. Hij is tijdens de gevechten zwaar gewond geraakt. In het
diepste geheim is hij verzorgd. En als hij voldoende hersteld is,
zetten de liniecrossers hem tijdens een levensgevaarlijke tocht
vanuit Sliedrecht over naar bevrijd gebied. Naar hier. In de nacht
van 5 op 6 februari 1945 komt de generaal hier in Lage Zwaluwe
aan. Eindelijk veilig. Twee dagen later is hij thuis bij zijn vrouw in
het Engelse graafschap Rutland. Dezelfde avond komt er via
de BBC-radio een bericht: "De grijze gans is gevlogen". Het is een
gecodeerd bericht aan zijn helpers dat de missie is geslaagd. Hun
gevaarlijke werk is niet voor niets geweest. Hoeveel meer mensen
zijn gered door de liniecrossers? We weten het niet. Maar het
moeten er velen zijn geweest. Niet alleen degenen die zijn
overgezet naar veilig gebied, ook de mensen die overleefden
dankzij gesmokkelde medicijnen. 6 en een half miljoen eenheden
insuline werden door de liniecrossers overgezet naar bezet gebied.
Waarmee zo’n 10.000 diabetespatiënten geholpen werden.
Of dankzij voedsel. Want honger teisterde de steden ten noorden
van de rivieren in die laatste, barre oorlogswinter. En dan was er
natuurlijk de geheime informatie - ongetwijfeld hebben ook de
inlichtingen die de liniecrossers overbrachten, hun deel bijgedragen
aan de uiteindelijke bevrijding van héél Nederland. 21 mannen,
gewone mannen. Ze hadden dit levensgevaarlijke werk niet hóeven
doen. Ze hadden ook thuis kunnen blijven. Sommigen hadden een
gezin. Zoals Koos Hoevenaar. Vader van 13 kinderen. Waarom nam
hij het risico? Waarom ging hij toch weer het water op, zelfs na een
tocht die hij ternauwernood overleefde omdat hij onder vuur kwam
te liggen?
Martin, de zoon van Koos Hoevenaar – hij is ook hier aanwezig –
heeft het zich vaak afgevraagd. Was het omdat Koos
met eigen ogen had gezien hoe een buurtgenoot, net als hij vader
van een groot gezin, genadeloos was doodgeschoten, toen hij op
het land werkte? Simpelweg omdat hij niet op tijd in de gaten had
dat een Duitser hem wenkte om te komen; het gebaar in de verte
niet op tijd had herkend? Misschien. Ze hadden allemaal hun eigen
redenen, de 21. Maar één ding is zeker: ze zijn onze helden. Omdat
ze niet wegkeken. Omdat ze niet kozen voor hun eigen comfort,
niet kozen voor hun eigen veiligheid. Maar hun nek uitstaken voor
de veiligheid van anderen. Wat een voorbeeld voor ons allemaal!
Twee liniecrossers hebben voor hun dapperheid de hoogste prijs
betaald: Arie van Driel, of Aaike, zoals de mensen hem noemden.
Viel tijdens zijn 54ste crossing in handen van de Duitsers. En Kees
van der Sande, na 22 crossings thuis opgepakt. Beiden werden
afgevoerd naar Utrecht. Beiden werden vlak voor de capitulatie
gefusilleerd.
Aaike 40 jaar oud. Kees 27 jaar oud. 19 crossers overleefden. Ze
hebben na de oorlog zonder veel bombarie het gewone leven weer
opgepakt. Hun missie was geheim geweest. Velen spraken er niet
over. Ja met elkaar, maar niet met anderen. Wie zou ze geloven?
Wat ben ik blij dat hun verhaal toch in leven is gehouden! Dank zij
hun kinderen en kleinkinderen. Dankzij de kinderen van de twee
basisscholen, De Grienden en De Henri Dunant. Dank zij u
allemaal.Ik vind het een eer dat ik hier vandaag mocht zijn en ik wil
jullie kinderen, en u allemaal vragen: houd deze mooie traditie
vooral in ere. Zodat we deze bijzondere mannen, deze gewone
mannen, deze helden nooit zullen vergeten.
Dank u wel
Bijzonder moment van herdenking bij
Crosslinemonument aan Albrechtplein
tekst: Sliedrecht24
SLIEDRECHT – Op een windstil, zonnig moment vond vrijdagmiddag
8 november 2019 bij het Crossline-monument aan het
Albrechtplein een bijzondere herdenking plaats. In de nacht van 7
op 8 november 1944 – 75 jaar geleden – vond tijdens de Tweede
Wereldoorlog de eerste geslaagde ‘crossing’ plaats tussen het
bevrijde zuiden en het nog bezette noorden van Nederland. Het
‘hoogtepunt’ van de herdenking vormde het leggen van een krans
bij het Crossline-monument.
Vanaf november 1944 waren 21 mannen bereid om berichten,
microfilms, koeriers, neergestorte piloten, joden en medicijnen
(waaronder insuline) vanaf erkendam en Sliedrecht via de
Biesbosch of de Nieuwe Merwede naar het bevrijde zuiden over te
brengen. Gevaarlijketochten Ze stonden al snel bekend als de ‘line-
crossers’. Met elkaar hebben ze ruim 370 crossings gemaakt. Vaak
waren ze vier nachten per week bezig met deze gevaarlijke tochten,
waarbij de kans op ontdekking door de
Duitsers groot was. Niet elke crossing lukte, soms was men
genoodzaakt om terug te keren. De overtochten vonden in kano of
roeiboot in maanloze nachten plaats, het liefst bij slecht weer om
de kans op, ontdekking tegen te gaan.
‘Uitwisselingsherdenking’
Burgemeester Bram van Hemmen (CDA) maakte een soort
‘uitwisselingsherdenking’ mee. Hij was in de ochtend op bezoek
geweest bij collega-burgemeester Gert de Kok in Lage Zwaluwe
(gem. Drimmelen). De Kok was ook aanwezig tijdens de Sliedrechtse
herdenking. Hij was voor deze gelegenheid met een boot ‘aangeland’
bij de Waterbushalte aan de Middeldiepstraat. Aan boord waren
onder andere ook Tweede Kamerlid John Kerstens, voorzitter van de
Stichting Verzetsgroep Liniecrossers Piet Meeuwissen en leerlingen
van basisschool De Grienden uit Lage Zwaluwe. Bij het monument
stonden al de leerlingen van groep 8 van de Sliedrechtse Henri
Dunantschool. Onder de aanwezigen was ook de weduwe van Hans
Bayens, de maker van het beeld van de twee hurkende mannen.
Kranslegging
In totaalhadden zich zo'n tweehonderd mensen verzameld om
getuige te zijn van dit bijzondere moment. Na enkele toespraken van
onder andere burgemeester van Hemmen was het de beurt aan vier
leerlinmgen van de eerder genoemde basisscholen om een krans bij
het monument te leggen. Namens de nabestaanden van de Linie-
Crossers waren de gebroeders van Cool, mevrouw de Landgraaf en
de heer Hoevenaar aanwezig. Een bijzonder moment vormde ook
het aanbieden van een fraaie bos bloemen aan de
bestuurssecretaress Marjolein Visscher-van Dorth van de gemeente
Sliedrecht, die daarmee werd beloond voor haar inzet van dit
evenement
Overige foto’s: Piet Goossens