De wens van de geallieerden, begin 1945 na het Ardennen offensief, om meer informatie over de troepenbewegingen in West-Duitsland, was aanleiding voor het

ontstaan van het West-Duitsland plan. De Albrechtgroep nam daartoe het initiatief en de leider van de groep, C. Brouwer crosste half februari 1945 naar het

Zuiden voor overleg met Bureau Inlichtingen in Eindhoven. Daar kwam het plan tot stand.

In Duitsland zou een verkenningorganisatie worden opgezet, ondersteund

door zenders, waardoor een dropping in Oost Nederland zou plaats vinden.

Aan twee Albrecht medewerkers die in het toen bevrijde gebied hadden

gewerkt, werd gevraagd aan de opzet in West Duitsland verkenningsdienst te

werken. Het waren Lex Lindo die in Brabant had gewerkt en ondergetekende

die als Jan Zeeland in die provincie had gewerkt. Ze werden als agenten van

het BI uitgezonden. De tocht zou via de crossline vanuit Lage Zwaluwe naar

het bezet gebied gaan. Na enige voorbereiding kwamen Lindo en ik begin

maart 1945 in Lage Zwaluwe aan in het crosscentrum, een naar ik meen,

voormalig Café in de smalle dijkstraat van het dorp. Daar was het wachten

op een gelegenheid voor de crossing. Deze zou worden gemaakt per boot

vanuit de haven van Lage Zwaluwe, na een oversteek van het Hollands Diep,

de Nieuwe Merwede op tot voorbij de Kop van ’t Land, waarna via de Helsluis

in het Oosten van het eiland van Dordrecht, Sliedrecht zou worden bereikt.

Het land-watergebied ten Noorden van de Brabantse wal was Duits

frontgebied. Voor bijzonderheden over het ontstaan en het functioneren van

het crosslijnen zie het boek “Albrecht meldt zich”. De crossings moesten in

het donker plaatsvinden.

Belangrijke factoren waren:

1.

De stand van de maan ( bij voorkeur donkere maan).

2.

De stroming in de Nieuwe Merwede die werd beïnvloed door de via het

Hollands Diep optredende eb en vloedstromen.

3.

Het weer, vooral de wind.

Wanneer de tocht stroomopwaarts, dus naar het bezet gebied moest worden

gemaakt, betekende dat bij afgaand water dat, vooral op de smalle punten,

zoals de Kop van ’t Land een belangrijke tegenstroom moest worden

overwonnen. Zou dan bovendien de maan het nodige licht verspreiden dan

zou de ontdekkingsmogelijkheid van de crossboten vergroten. Getijden en

maanstand leidden ertoe dat in bepaalde periode de tocht, hetzij naar, hetzij

vanuit bezet gebied niet kon worden gemaakt. Begin maart 1945 was deze

fase voor een tocht naar het noorden bijna bereikt.

Op een avond in de eerste weken van maart zijn we uitgevaren met een

groep kano’s met elektromotor. De boten lagen vrij diep en er was een

behoorlijke golfslag. Dat had tot gevolg dat aan het begin van de Nieuwe

Merwede besloten werd terug te keren. De boot waarin ik zat werd gevaren

door twee mannen uit Sliedrecht die zwagers van elkaar waren. De volgende

avond ( een zaterdag?) hebben we een nieuwe poging gedaan, nu met

grotere boten die werden gepeddeld. Door de sterke afgaande stroom was

het zwaar werk. Naar ik meen waren ook hierbij de twee schippers van de

vorige dag vertrokken. Niet ver van de Kop van ’t Land werden we beschoten.

Besloten werd toen terug te keren. De situatie werd zeer onrustig.

Er was ‘s- avonds een behoorlijke ebstroom en de maan kwam vroeg op. Toch

werd besloten een poging te wagen. Aaike van Driel, één van de schippers

van de vorige tochten was tijdens de gesprekken die we in het crossverblijf

in Lage Zwaluwe op die zondag, hadden nogal zwaarmoedig gestemd. Hij

vertelde over crossings ( hij had er 53 gedaan) en over wat hij daarbij zoal

had meegemaakt. ’s Avonds gingen we naar de kade. Daar lagen een aantal

roeiboten klaar. In één van de boten die zou worden geroeid door Aaike van

Driel hadden twee jongelui plaatsgenomen. Die elk een walky-talky bij zich

hadden, waarmee ze in het frontgebied berichten aan patrouillerende

vliegtuigen zouden doorgeven. Er kon nog één persoon bij. Lindo en ik

hadden bij een vorige gelegenheid samen in een boot gezeten. Er was nog

één gewone “klassieke” éénpersoons roeiboot met een roeier die geen

battledress droeg zoals de andere schippers. Iemand van de Brabants

waterkant die ik niet eerder in het crosserskwartier had gezien. Ik heb toen

tegen Lindo gezegd; “Ga jij maar in de boot bij Aaike, dan ga ik met de

andere boot”. Zo zijn we weggevaren. Hoewel ik me niet meer herinner

hoeveel boten het waren, zouden er (volgens “Albrecht meldt zich”, zie

bladzijde 110) vijf zijn geweest .

We voeren na de oversteek van het Hollands Diep, de Nieuwe Merwede op. Er

stond een sterke tegenstroom en mijn roeier moest er hard aan trekken. Ik

voelde me wat onbenullig want ik zat op de achterbank met een coltpistool

naast me “voor het geval dat”, maar de man vóór me moest het werk doen.

Het was een sterke figuur die geen krimp gaf. We spraken niet veel

onderweg, ook al omdat de inspanning van de roeier alle energie vroeg. De

andere boten zagen we niet meer, maar die waren, zoals we later konden

constateren, wel in de buurt. Moeizaam kwamen we bij de Kop van ’t Land.

Toen we daar waren was de stroom zo sterk dat we ondanks alle

krachtsinspanning praktisch niet vooruit kwamen. Op dat moment hoorde

we aan de westwal op de hoogte waar we waren, kettingen rammelen. Het

was de pont die ging overvaren. Als we niet weg konden komen liepen we de

kans te worden gezien. Op mijn vraag: “ Kunnen we hier wegkomen?” zei de

roeier; “Ik kan niet harder”. Toen we daarna iets verder waren gekomen

hoorde we achter ons mitrailleurs ratelen. De Duitsers waren kennelijk in de

aanval gegaan. Met bovenmatige krachtsinspanning wist de roeier de boot

net voorbij de Kop van ’t Land onder de Westelijke wal te krijgen waar de

stroom minder sterk was. We waren zo dicht onder de wal dat we de Duitsers

op de kade en het vuur van hun sigaretten konden zien. Onze boot zagen we

niet. Even verder naar boven lagen een vrij groot aantal boten onder de wal.

De roeier zei me dat het crossboten waren die lagen te wachten tot de kust

veilig was om verder naar de Brabantse wal te gaan. Ze zouden de stroom

mee hebben. Dove Jan was er ondermeer bij. We voeren voorbij en sleepten

in de luwte de boot op de zanderige oever en trokken hem over een dam

naar een kreek. Intussen vroegen we ons af wat er achter ons gebeurd kon

zijn (iets met de pont of zo?). Daar kwamen we later achter. Nadat we door

de kreek waren gevaren kwamen we in de Helsluis, waar we door de

sluiswachter werden we geschut. Dat was toch een merkwaardige ervaring,

zo’n sluiswachter midden in vijandig gebied, die zijn instructies naar

beneden gaf vanaf de sluisdeur, alsof hij met pleziervaarders te doen had. We

passeerden de sluis en kwamen in de Beneden Merwede tegenover

Sliedrecht.

We staken de rivier over en arriveerden bij de achtertuin van één van de

beide roeiers (zwagers) van de andere boten. Het huis lag met de voorkant

aan de straat (dijk) in Sliedrecht. Toen het morgen werd kreeg ik van iemand

van de organisatie een fiets. Mijn roeiers heb ik niet meer gezien.

Ik ben naar het veer bij Lekkerkerk gefietst. Daar was geen controle. Na de

oversteek ben ik via Jaarsveld naar Utrecht gereden waar ik op een

opgegeven contactadres Brouwer weer ontmoette. Na enige dagen heb ik

mijn tocht per fiets naar het Oosten voorgezet.

Onze crossing naar bezet gebied zal de laatste zijn geweest langs deze weg.

Naar ik meen is de Nieuwe Merwede daarna door de Duitsers met gezonken

schepen geblokkeerd, waarna de lijn moest worden verlengd. Later hoorden

we wat er achter ons was gebeurd. De boot van Aaike van Driel was gepakt.

De inzittende hadden hun spullen nog overboord kunnen zetten, maar allen

werden naar het Haagse Veer in Rotterdam gebracht. Aaike heeft het niet

overleefd. De anderen zijn uiteindelijk vrij gekomen.

Dit was het verhaal van mijn crossing. Op die tochten in de oorlog kwam je

allerlei mensen tegen die je hielpen of waarmee je samen wat ondernam. Als

regel wist je hun naam niet en je vroeg er ook niet naar. Zo had ik mijn roeier

na de tocht niet meer gezien. Toch had ik hem niet vergeten. Hij had me door

de stroom getrokken en mij uit een riskante situatie gehaald. De gedachte

dat ik die man nog weleens wilde zien, liet mij niet los. Ik had hem allen

maar in het donker gezien. Een ander figuur dan de crossers uit het Noorden

van de Biesbos.

Vele jaren later tijdens een “Albrecht reünie”, ben ik er achter gekomen wie

me had overgeroeid. Het was Koos Hoevenaar uit Lage Zwaluwe, waar hij

met zijn grote gezin in een klein huisje woonde. Het was een gastvrij gezin

dat naar onze indruk door “ons moeder” aardig bij elkaar werd gehouden. We

hebben daarna veel contact gehad en ondermeer de tocht, die we onder

zulke spannende omstandigheden hadden gemaakt, nog eens met de familie

overgemaakt. We hebben elkaar beter leren kennen. Koos was een man van

het water en hij wist er goed de weg. Hij was een moedig man die

eenvoudigweg recht op zijn doel af ging, maar hij vertrouwde mij toe dat hij

op een spannende tocht zoals we hadden beleefd, altijd een medaillon met

de beeltenis van de Heilige Maagd onder zijn tong had. Misschien heeft hem

dat door de barrière heen geholpen.

Badhoevendorp, 21 augustus 1990

J.P. van Alten 