Groep7 en 8 van basisschool De Grienden maakt het liniecrossersmonument schoon Lage Zwaluwe - Traditiegetrouw maken de leerlingen van de hoogste groepen van basisschool de Grienden enkele dagen voor de jaarlijkse adoptieoverdracht van het liniecrossersmonument, het levendigste oorlogsmonument van West-Brabant schoon. Dit jaar vond die opknapbeurt plaats op maandagmiddag 31 oktober 2022. Fanatiek gingen de jongens en meiden aan de slag met snoeischaren, scheppen, schrepels, bezems en ander gereedschap om de grond rondom het monument weer piekfijn in orde te maken. DOOR MARIE-JOSÉ MOL

De liniecrossers zijn van groot belang geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de bevrijding van Zuid-Nederland vormden de grote rivieren een natuurlijke frontlinie tussen het bevrijde zuiden en de rest van Nederland dat nog bezet werd door de Duitsers. Vanwege het hevige verzet van de bezetters was het niet mogelijk om de rivieren over te steken. Toch was er een gebied dat de Duitsers angst aanjaagde: de Biesbosch. Dit donkere getijdegebied met talloze kreken en een ondoordringbare begroeiing werd het domein van de liniecrossers. Met gevaar voor eigen leven, niet wetend of ze nog naar huis zouden terugkeren, maakten ze in karno's in koude donkere nachten crossings om medicijnen, documenten en belangrijke personen over te brengen. De eerste crossing vond plaats in de nacht van 5 op 6 november 1944. In totaal zijn er 374 crossings geweest. En dankzij de adoptieoverdracht zullen we de 21 liniecrossers blijven herinneren. Niet voor niets is het liniecrossersmonument in 2012 uitgeroepen tot het meest levendige oorlogsmonument van Brabant. De kinderen waren geboeid door de liniecrossersleskist Om zich goed voor te bereiden op de adoptieoverdracht krijgen de leerlingen van groep 7 en 8 via een speciale liniecrossersleskist les over de geschiedenis van de liniecrossers. "Toen ik de kist tevoorschijn haalde, was het meteen muisstil in de klas," vertelde meneer Gert (leerkracht groep 8). Hoewel de kinderen een week ervoor al het monument een opfrisbeurt hadden gegeven, was vandaag het moment suprême aangebroken. Achter trommelaar André Hoeven liepen de leerlingen onder begeleiding van hun leerkrachten, meneer Gert en juffrouw Patricia, over het geasfalteerde pad aan de Amer naar het liniecrossersmonument. De unieke geschiedenis van de iniecrossers blijft onder de aandacht. Na de warme openingswoorden van Jeffrey Schonk (Stichting Verzetsgroep de Liniecrossers) was het woord aan Cock Hoevenaar, eveneens bestuurslid van Stichting Verzetsgroep de Liniecrossers. In zijn toespraak noemde hij enkele belangrijke data in de geschiedenis van het liniecrossersmonument. "Na de onthulling van het beeld van de liniecrosser in 1977 was het lange tijd stil rondom het monument tot 11 jaar geleden de adoptie van het monument van de gemeente naar de groepen 7 en 8 van de beide Zwaluwse basisscholen plaatsvond. Sindsdien vindt elk jaar een adoptieoverdracht plaats en daarmee blijft de unieke geschiedenis van de liniecrossers onder de aandacht." Waardering voor de leerlingen Ook locoburgemeester Lieke Schuitmaker stond in haar toespraak stil bij hetgeen de liniecrossers voor onze vrijheid hebben betekend, maar ook bij de rol die de leerlingen vervullen bij deze ceremonie. "Ik vind het mooi dat groep 7 en groep 8 al zo Vroeg bezig zijn met je best doen voor iets wat belangrijk is. Jullie stropen gewoon je mouwen op tijdens de opfrisbeurt van het monument en mooi dat jullie op school al leren over dit bijzondere stukje vaderlandse geschiedenis. Ik hoop dat jullie dat nog veel jaren kunnen en willen blijven doen. We vinden het niet alleen belangrijk om de herinnering aan de liniecrossers levend te houden, maar ook om stil te staan bij wat vrijheid betekent.

We proberen de kinderen te leren dat vrijheid niet betekent dat je alles kunt en mag doen waar je zin in hebt, dan heb je wel de vrijheid voor jezelf, maar beknot je die van anderen.” Kranslegging Vervolgens legden Sophie en Noor samen met locoburgemeester Lieke Schuitmaker een krans bij het monument. Aansluitend legden Cock Hoevenaar en Gert-Jan Fens een bloem bij het monument. Daarna was het de eer aan alle leerlingen en aansluitend aan de overige aanwezigen om een witte bloem te leggen bij de zuil danwel het beeld van de liniecrosser. De bloemen werden uitgereikt door Suus en Zoubida. Gedichten voorlezen Traditiegetrouw lezen ook enkele leerlingen een gedicht voor. Deze keer hadden Floor, Mohammed en Jeon de eer om een gedicht over de liniecrossers voor te lezen. Daarna speelde Harry van Avendonk op trompet de Last Post. Aansluitend volgden twee indrukwekkende minuten stilte. Tenslotte zong het Shantykoor de Noorderklippers het Wilhelmus en daarmee kwam de ceremonie ten einde. Op school werden de kinderen nog getrakteerd op cake en ranja. Groep 7 heeft nu de eer om goed voor het monument te zorgen tot de volgende adoptieoverdracht. 

Toespraak Cock Hoevenaar, voorzitter Stichting Verzetsgroep de Liniecrossers Een hartelijk Welkom voor de jongens en meisjes van groep 7 en 8 en hun leraren van Basisschool de Grienden. Een hartelijk welkom voor Loco Burgemeester Lieke Schuitmaker. En verder een hartelijk welkom voor alle belangstellende en aanwezige die aan deze adoptie overdracht deelnemen. Beste jongens en meisjes, Vandaag zijn we bij elkaar gekomen om samen de adoptie overdracht te mogen mee maken. Op 8 november 11 jaar geleden vond de adoptie van het monument, van gemeente naar de leerlingen van groep 7 en 8 van beide Basisscholen plaats. Een bijzonder moment, vanaf die dag is het monument weer onder de aandacht gekomen van velen. En dan bedoel ik het monument op zich, maar ook de geschiedenis erachter. Het monument ter nagedachtenis aan het verzetswerk bestaat 75 jaar, ik wil even wat jaartallen noemen. • 1947. Oprichting 1 ste Linie Crossers monument ( de zuil ) te Lage Zwaluwe. • 1948. Bezoek van prins Bernard en prinses Juliana aan het monument. • 1949. Linie Crosser Koos Hoevenaar uit Lage Zwaluwe onderscheiden met de Bronzen Leeuw. • 1977. Verplaatsen van het monument "de zuil 'naar de huidige locatie aan de Ameroever. • 1977. Onthulling van het beeld de 'Linie crosser' door ZKH prins Bernard op 3 december. Daarna is het rondom het monument stil, en voor de mensen die de geschiedenis kennen een herinnering. Totdat er in 2011 door een initiatief nemer een boottocht met gemeente, genodigden en belanghebbenden werd georganiseerd om over de toekomst van het monument te brainstormen. Met succes. • 2011. Op 8 november vindt de adoptie van het monument plaats in bijzijn van Burgemeester en en leerlingen van groep & van toen nog beide basis scholen, tevens start het 1 ste les jaar. • 2012. Op de sokkel van de linie crosser wordt een plaquette met tekst geplaatst. • 2012. 5 mei wordt het monument de linie crosser' in de grote kerk van Breda ,uitgeroepen tot het best behouden en meest levende oorlogs monument van Brabant onder toeziend oog van ZKH prins Willem Alexander. • 2012. Op 8 november vind de 1 ste Overdracht plaats, de symbolische overdracht van de crossers tas met lesstof. • 2012. Oprichting van Stichting Verzetsgroep de Linie Crossers op 12 november. • 2014. Op 6 november wordt er een plaquette geplaatst aan de gevel van het vroeger crossings huis (Hotel Centraal ) aan de Nieuwlandse dijk te Lage Zwaluwe. • 2016. 27 maart is er een info bord Linie crossers onthuld vlakbij het monument.

• 2019. Bezoek aan de adoptie overdracht door Staatssecretaris Dhr. Paul Blokhuis. De zuil en het monument zijn weer onder de aandacht. Het herinnert aan de personen die door hun moedig en dapper verzetswerk een einde aan de bezetting van ons land maakten. Na de landing in Normandië op 6 juni 1944, werden er delen van Frankrijk en België bevrijd, en het zuiden van Nederland, waaronder Brabant. Aan de ander kant van de grote rivieren, ten Noorden was de Duitse bezetter aanwezig en toonde hevig verzet. De grote rivieren waren een natuurliijke front linie tussen bezet en bevrijd Nederland. Vele malen werd er geprobeerd om die grote rivieren over te steken, overal in Nederland langs de Maas en de Rijn boden de Duitsers hevig verzet en wilden zij niet vertrekken, oversteken (crossen) was niet mogelijk. Er was een gebied waar de Duitsers niet in durfden, een stukje niemandsland. De Biesbosch bood kansen, de Duitse bezetter verdwaalde er door de vele kreken, een groot getijden verschil, en een ondoordringbare begroeiing. En juist hier konden de Liniecrossers, die heel goed bekend waren met het gebied, gebruik van maken om medicijnen, documenten en belangrijke personen over te brengen. 21 mannen, gewone mannen, uitgekozen en gevraagd om dit gevaarlijke werk te verrichten. Alles achter zich latend, in het diepste geheim, vertrokken ze in koude en donkere nachten, niet wetende of ze ooit nog thuis zouden komen, om hun gevaarlijke opdracht te vervullen. De eerste crossing was in de nacht van 5 op 6 november 1944, nu op 1 dag na, 78 jaar geleden. De route bleek succesvol. 374 maal werd de frontlijn door kruist door de linie crossers. Het waren deze mannen die met gevaar voor eigen leven een belangrijke rol gespeeld hebben In de bevrijding van Nederland. 78 jaar in vrijheid leven hebben we te danken aan vele moedige mensen die hun leven in de waagschaal stelden voor zichzelf, hun geliefden en voor ons allen. De o zo kostbare vrijheid die ons de ruimte geeft om te doen, wat we willen doen. Jongens en meisjes, houd deze mooie traditie in ere, zodat we deze bijzondere mannen nooit zullen vergeten. Zo verwant als de Biesbosch met zijn riet, was de crosser maar we wisten het niet. Graag wil ik nog vernoemen dat wij in goed contact staan met de Stichting Liniecrossers Sliedrecht. Zij hebben ter nagedachtenis aan de Linie crossers het onderhuis aan de Molendijk 16 ( Wilgen horst ) in Sliedrecht ingericht als herdenkingsruimte. In diezelfde ruimte is de originele uitgang te zien van waaruit de crossers vertrokken. Tevens heeft de stichting Sliedrecht een boek laten schrijven door oorlogshistoricus Jelle Simons. Genaamd 'Linie Crossers Front koeriers van het verzet’ uitgebracht in April 2021. En momenteel wordt er gewerkt aan onze nieuwe web site welke binnenkort online zal zijn. Als laatste wil ik iedereen heel hartelijk danken voor jullie medewerking aan deze adoptie. 

Aan het begin van de middag kwamen 39 leerlingen van groep 7 en 8 van basisschool De Grienden samen met meneer Gert Luijten en onderwijsassistent Carmen Merks aan bij het liniecrossersmonument. Voorgaande jaren maakten alleen de leerlingen van groep 8 het monument schoon, deze keer waren ook enkele leerlingen van groep 7 van de partij, Aan de lachende gezichten van de jongens en meisjes was te zien dat ze er zin in hadden. Voordat ze daadwerkelijk aan de slag gingen en spreekwoordelijk hun handen uit de mouwen staken, luisterden de kinderen geconcentreerd naar de duidelijke uitleg van André Smulders van MidZuid. Schoffelen is leuker dan les in de klas De opzet van het schoonmaakmoment was iets gestructureerder dan voorgaande jaren, de kinderen werden namelijk eerst in kleinere groepjes verdeeld. Elke groep ging onder leiding van een medewerker van MidZuid in een gedeelte van een perk aan de slag met vegen, schoffelen, harken, snoeien en onkruid wieden. Ook de kanten van de perkjes werden daarbij niet vergeten. De leerlingen voelden zich weer superverantwoordelijk om het monument er netjes uit te laten zien. "Kunnen we hier niet gewoon blijven? Schoffelen is toch veel leuker dan les in de klas?" vroeg een leerling. Juniperus planten Behalve het verwijderen van onkruid, het harken van de grond, het

vegen van het monument en het snoeien van takken, mochten de kinderen dit jaar ook nog nieuwe plantjes planten. Er was gekozen voor de Juniperus, een laagblijvende conifeer. André Smulders legde aan de kinderen uit waarom voor deze groenblijvende plant is gekozen. "Als je goed naar het liniecrossersmonument kijkt, zie je dat sommige stukjes wat hoger liggen. Dat is bewust gedaan om een golfbeweging van het water na te bootsen en met de Juniperus willen we de golfbeweging in stand houden." Aandachtig luisterden de leerlingen naar zijn verhaal waarin hij tevens nog informatie gaf over de groeiwijze en verzorging van de plantjes. Een appel als beloning "De leerlingen werkten zo fanatiek en ijverig om het oorlogsmonument netjes te maken. Wij vinden dan ook dat zij daarvoor beloond mogen worden," aldus Cock Hoevenaar, voorzitter Stichting Verzetsgroep de Liniecrossers die de kinderen vervolgens op een heerlijke zoete appel trakteerde. Tevens bedankte hij de medewerkers van MidZuid voor hun begeleiding en het beschikbaar stellen van het materieel. Na een uurtje hard werken en genieten zag het oorlogsmonument er weer piekfijn uit voor de jaarlijkse adoptieoverdracht die dit jaar plaatsvindt op vrijdagochtend 4 november om 11.00 uur bij het monument van de liniecrossers aan de Ameroever. 

Klik op de foto hieronder voor méér foto´s van de overdracht